De meeste paarden staan dagelijks op stal. De vraag is of deze gewoonte echter wel zo goed is voor paarden...
- Wat is natuurlijk?
- De mogelijkheden
- Antropomorfisme
- Indeling van het perceel
- Het boek "Paard Natuurlijk"
Wat is natuurlijk?
Als je een natuurlijke huisvesting nastreeft moet je uiteraard eerst weten wat voor een paard natuurlijk is. De laatste tien jaar is er gelukkig veel onderzoek gedaan naar wilde paarden (inclusief ontsnapte gedomesticeerde paarden en hun afstammelingen), vooral in Amerika. (Zie ook onze pagina over Wilde Paarden.)
| Wild paard | Stalpaard |
|---|---|
|
|
Het opvallendste verschil is dat wilde paarden veel meer beweging krijgen. Ze lopen dagelijks zo'n 30 Kilometer en ze staan veel minder stil. Tellen we de tijd waarin "stalpaarden" eten mee als "sta-tijd", dan blijkt dat stalpaarden 87% van de tijd stilstaan, terwijl wilde paarden maar 20% van de tijd tilstaan. Stalpaarden staan dan ook onnatuurlijk lang stil en het is dan ook niet verwonderlijk dat veel van onze gedomesticeerde paarden aandoeningen krijgen die een gevolg zijn van te weinig beweging. Hieronder vallen hoef- en beenproblemen, koliek, slechte doorbloeding, etc. Het paard is van nature gewoon niet bedoeld om lang stil te staan.
Sportpaard
Waarop lijkt jouw "sportpaard" het meest?
- Een atleet die de hele dag door met beweging bezig is
- Iemand die de hele dag op een bureaustoel zit en één uur per dag gaat sporten
Een ander opvallend feit is dat paarden geen vast waak-slaapritme hebben. Paarden slapen (veelal staande) tussen de activiteiten door, en doen dit evenveel overdag als 's nachts.
Hieraan gerelateerd is het feit dat paarden geen vaste etenstijden hebben. Paarden grazen dag en nacht door en hebben geen nachtelijke "eetpauze" zoals mensen die hebben.
Onderzoek
"Paarden worden gefrustreerd, gestrest, agressief en apathisch als ze alleen in een box staan." Dat is één van de conclusies van onderzoekster Machteld van Dierendonck van de Universiteit van Utrecht.
Het langdurig stilstaan in de stal heeft verveling tot gevolg, hetgeen nogal eens ontaardt in beruchte stal-ondeugden zoals luchtzuigen, weven, etc. Stalondeugden hebben niets met ondeugendheid te maken maar zijn een signaal van een dier in geestelijke nood. Om de verveling nog verder op te voeren krijgen de meeste stal-paarden ook nog eens fast-food: Brokjes. Terwijl paarden in de natuur 60% van de dag (dus zo'n 14 uur) besteden aan eten voeren wij ze fast-food waarmee ze in enkele minuten klaar zijn. Zie ook ons artikel over Natuurlijke Voeding.
Het belangrijkste voor een paard is voldoende bewegingsmogelijkheid. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen leggen paarden in de natuur alleen al tijdens het grazen dagelijks 30 Kilometer af. Paarden blijven van nature ook nooit langer dan een uur achter elkaar slapen en stilstaan. Paarden zijn dus gemaakt om bijna voortdurend te bewegen en in een stal staan brengt dan ook allerlei gezondheidsrisico's met zich mee.
Praktisch alle paarden in Nederland hebben zwakke hoeven, wat voor een groot deel wordt veroorzaakt door te weinig beweging. Op onze pagina's over Natuurlijk Bekappen kun je lezen waarom veel beweging zo belangrijk is om hoef- en beengebreken te voorkomen.
Er zijn dus vele, vele redenen, zowel op het gebied van gezondheid, welzijn, als fysieke conditie, waarom het beter is om je paard niet, of zo min mogelijk, op stal te zetten.
Een paard hoort niet in een stal thuis. Kort samengevat:
- Paarden hebben geen dag- en nachtritme
- Paarden horen niet langer dan een uur achtereen stil te staan
- Paarden besteden 14 uur per dag aan het eten, bewegend
- Paarden leggen dagelijks minimaal 30 Km af
- Paarden zijn geen nest- of grotdieren maar slapen op de open vlakte
Sommige mensen denken dat hun paard op stal staat omdat hij gewillig meeloopt of zelfs al klaar staat om "naar binnen te mogen". Wat ze vergeten is dat paarden gewoontedieren zijn, en een belangrijke motivatie voor het paard om de stal binnen te gaan is dat hij daar eten krijgt. Bedenk ook maar eens waarom er een grendel zit op de deur van de stal. Als je de deur open laat is de kans groot dat het paard na het eten al heel snel weer buiten staat. Hij kwam dus eigenlijk niet voor de stal, maar voor het eten. Alleen dat gegeven al spreekt toch boekdelen? Wie doe je er een plezier mee een paard op stal te zetten? Blijkbaar niet het paard...
Om te weten hoe je een dier goed verzorgt, moet je kijken naar de natuur van het dier. Dit is iets dat ze in succesvolle dierentuinen al lang hebben ontdekt en toepassen. Een succesvolle dierentuin is een dierentuin waar dieren zich goed voelen, er goed uitzien en normaal gedrag vertonen. Niet het 'ijsberen' wat de ijsberen in ouderwetse dieren tuinen deden. Dit geldt ook voor paarden, kijk naar de natuur en leer daarvan hoe je hem moet verzorgen. Wist je dat een paard 's nachts net zo vaak (weinig!) slaapt als overdag? Waarschijnlijk omdat wij mensen zelf wel nestdieren zijn (we kruipen weg in een nest en slapen de hele nacht), hebben we heel veel moeite om dit niet te projecteren op paarden. Een paard in de natuur is geen holdier, paarden slapen niet in een nest en stalopsluiting is daarom helemaal niet geschikt voor een paard. Hoe goed bedoeld die fijne opgestrooide stal ook is, voor je paard is het niet gezond! Probeer de natuurlijke behoefte als leidraad te nemen hoe je je paard verzorgt volgens ZIJN behoeften en niet de jouwe...
De mogelijkheden
De meeste mensen zullen in eerste instantie denken dat ze geen keus hebben om iets aan de leefomstandigheden van het paard te veranderen. "Het zijn de manegeregels", of "anders loopt hij de weide kapot", of "hij krijgt het 's nachts anders koud" of "ik woon op drassige veengrond". Toch is er met enige fantasie veel mogelijk om de huisvesting van het paard wat meer paardgericht te maken.
Schuilstal
Een schuilstal of inloopstal - dit is een stal waarin geen deur zit - is ideaal. In plaats van je paard stalarrest op te leggen kan je paard dan zelf kiezen of hij behoefte heeft aan de beschutting van een stal (het zal je overigens verbazen hoe weinig gebruik je paard van die stal zal gaan maken).
De gemakkelijkste manier om aan een schuilstal te komen is door de deur van je oude stal eruit te halen. Vaak is het mogelijk om een track af te zetten waardoor je paard zelfstandig tussen de weide en de stal heen en weer kan lopen. Is die mogelijkheid er echt niet, dan kan een zee-container, de laadbak van een oude vrachtwagen een oplossing zijn als je geen bouwvergunning kunt krijgen op het terrein. Als je maar twee dichte zijwanden maakt of er kleine wieltjes onder zet heb je doorgaans overigens geen bouwvergunning nodig. Je kan ook van je oude balen stro, die je nu toch niet meer nodig hebt, een "muur" bouwen en er afdekplastic overheenspannen. Je hebt nu een schuilmuur (handig in gevallen van veel wind en regen) maar voor lastige ambtenaren is het gewoon een afgedekte stapel stro. En het is nog goedkoop ook. Met enige creativiteit en inventiviteit kun je een heel eind komen!
Full-time beweiding
Heb je niet de mogelijkheid om voor een schuilstal te zorgen en heb je de keus om je paard of op stal, of op de wei te zetten, kies dan voor het laatste. Full-time weidegang zonder beschutting is zo gek nog niet, in feite kiezen veel paarden vrijwillig voor deze situatie, zelfs indien er een schuilstal aanwezig is. We horen veelvuldig van paardeneigenaren dat de paarden eigenlijk bijna nooit gebruik maken van de zo mooi aangelegde schuilstal (behalve wanneer ze daar worden gevoerd natuurlijk). Het meeste gebruik van de schuilstal wordt gemaakt in de zomer, tegen de warmte en de prikgrage insecten, en ook denken veel paarden dat het bouwsel speciaal bedoeld is voor de sanitaire behoeften... De meeste mensen bouwen een schuilstal om het paard te laten schuilen in de winter, maar paarden hebben daar kennelijk minder behoefte aan dan mensen denken.
Wie voor het eerst full-time beweiding overweegt denkt meestal aan de volgende problemen:
- Kapotlopen van de weide
- Dit wordt vaak genoemd als argument om de paarden in de winter maar niet op de weide te laten lopen. Toch valt het met het kapotlopen van de weide best mee als je gewoon een klein stuk van de weide afzet en gebruikt als "winterwei". Tegen het einde van de winter ziet het er zwart uit, maar als je in de lente de paarden twee maanden niet meer op het "kapotgelopen" stuk zet dan staat het gras al weer een halve meter hoog, en kan het in de zomer al weer gebruikt worden als de rest van het gras aan rust toe is. Kwestie van goed plannen en die winterwei eventueel opnieuw inzaaien als je niet wilt dat er veel "on"kruiden in staan. Als het je eigen grond is, of je kunt toestemming krijgen van de beheerder, dan kun je met enkele relatief eenvoudige en goedkope grondverzetmogelijkheden het kapotlopen van de weide grotendeels voorkomen.
- Krijgt hij het niet koud?
- Als je bang bent dat je paard het koud zal krijgen lees dan ons artikel Heeft mijn paard het koud?, het stelt je wellicht gerust. Opmerkelijk is dat de meeste paarden, als ze de keus krijgen, 's zomers vaker de beschutting opzoeken dan 's winters, en dat is veelzeggend! Wel is het belangrijk om in de winter extra aandacht te schenken aan de beschikbaarheid van voldoende ruwvoer (ook 's nachts!) zodat het spijsverteringsgestel warmte blijft produceren. (Meer over voeding lees je op onze pagina over Natuurlijke Voeding.)
- Wordt hij niet te dik of hoefbevangen?
- Dit is een valide zorg als de weide teveel gras bevat. Teveel is overigens helemaal afhankelijk van het individu! Wat voor het ene paard prima kan, is voor het andere paard veel teveel. Blijf altijd goed opletten dat je paard niet te dik wordt of tekenen van hoefbevangenheid vertoont.
Toch op stal?
Dat is wat ons betreft echt geen optie. Wij mensen zijn gewend geraakt aan het beeld van een paard op stal dat we het normaal vinden maar het is in feite net zo raar als een kat in een kooi... dat vinden we allemaal heel zielig omdat we het niet gewend zijn. Een paard op stal is in feite net zo zielig omdat het voor een paard net zo ver van zijn natuur af staat als voor een kat. Een paard moet genoeg ruimte, goede ruwvoeding en minimaal 1 soortgenoot om zich heen hebben om een klein beetje aan zijn natuurlijke behoefte te kunnen voldoen. Heb je echt geen andere mogelijkheid dan je paard op stal te houden? Dan zou je er wellicht voor kunnen kiezen om je paard verder van je huis te plaatsen op een plek waar ze meer vrijheid bieden? Het is voor een paard beter om in een natuurlijke kudde met vrijheid te staan en hun mens niet dagelijks te zien dan andersom. Er zijn tegenwoordig echt genoeg (en het worden er steeds meer!) plekken waar paarden paard mogen zijn en geen stalarrest krijgen, zoek bijvoorbeeld ook op 'paddock paradise'. Super veel ruimte is er helemaal niet nodig om paarden veel te laten bewegen, de ruimte moet alleen een beetje slim worden ingedeeld. In de randstad is dit zeker ook realiseerbaar. Succes met het vinden, dat gaat echt lukken!
Voor de tussenliggende periode als je paard nog tijdelijk op stal staat, zorg dan dat hij zoveel mogelijk beweging krijgt. Benut iedere mogelijkheid om hem beweging te geven. Misschien kun je er nog wat bijrijders/wandelaars bijnemen? Beweging is nodig om hem in goede conditie te houden, om zijn hoeven gezond te houden, om koliek te voorkomen, om verveling te bestrijden, etc.
Als je je paard voert, verstrek het voer dan op de grond! Waarom het voor het paard het beste is om zoveel mogelijk in de "graaspositie" te eten en te staan kun je lezen op onze pagina over voeding. Bedenk dat te hoog geplaatste ramen (en dat zijn ze doorgaans altijd, tenzij ze op 20 centimeter van de grond beginnen) eveneens problemen veroorzaken: paarden zijn kuddedieren en willen hun soortgenoten voortdurend in het oog houden. Als de enige manier om hun soortgenoten te zien bestaat uit het kijken door een te hoog geplaatst raam dan gaan de paarden langdurig met het hoofd in een te hoge positie staan (zelfs slapen!) met alle nadelige gevolgen van dien.
Indeling van het perceel
Je hebt weinig aan de voordelen van een schuilstal als er buiten die stal geen mogelijkheden zijn om te bewegen! Natuurlijk zit je, net als iedereen in dit klimaat, met het probleem hoe je in de winter voldoende bewegingsmogelijkheden voor je paard houdt. We hebben daarvoor wel wat ideetjes:
Indeling
Vaak kun je, door de indeling van het perceel wat aan te passen, veel meer bewegingsmogelijkheden voor je paard bewerkstelligen. Enkele ideeën zijn:
- De meest ideale optie is het aanleggen van een zogenaamd "paddock paradise", dat is een pad dat rond loopt rondom een perceel. De indeling hiervan moet zo zijn dat het paard zoveel mogelijk reden heeft om steeds van het ene naar het andere stuk te lopen. Met een slimme indeling kun je voor elkaar krijgen dat het paard veel meer beweegt. Er zijn behalve in ons boek Paard Natuurlijk, ook hele mooie voorbeelden van een paddock paradise te vinden op internet.
GoogleStartPage maar eens op "paddock paradise". - Je kunt een langwerpig stuk van de weide afzetten als looppad. Een lang maar smal stuk grond geeft veel meer bewegingsmogelijkheden dan een stuk grond van dezelfde oppervlakte dat meer vierkant is.
- Verspreid de voorzieningen over het perceel. De schuilstal en voederplek mogen gerust ver uit elkaar liggen. De watervoorziening kan misschien ook wel ergens ander staan? Op deze manier geef je je paard een reden om meer te bewegen.
- Verstrek voedsel op minimaal twee, ver uit elkaar liggende, plaatsen tegelijk! Het ligt in de aard van het paard om te kijken of het andere hoopje hooi niet lekkerder is, of om het ondergeschikte paard dat van het andere hoopje eet steeds weer weg te jagen (dat dan prompt weer naar het achtergelaten hoopje loopt). Het is verrassend hoeveel extra beweging dit oplevert!
- Als je de hoeven echt gezond wilt hebben, dan kun je een gedeelte van een doorgangspad, ingang van de schuilstal, poortje, etc. verharden. De hoeven worden dan getraind, en je krijgt vanzelf mooie harde hoeven waarmee je gemakkelijk over asfalt kunt rijden.
Graafmachine
Het is fantastisch wat je met één dagje huur van een graafmachine kunt bereiken:
- Je kunt een doorgangspad van zand aanleggen met een soort eiland aan beide uiteinden, zodat de paarden ook tijdens een natte periode voldoende bewegingsmogelijkheden overhouden zonder de weide stuk te lopen.
- Wat dacht je van een paardenzwembad, waarin je leuk met je paard kan spelen, zijn watervrees kunt overwinnen, zijn hoeven en benen kunt "afspuiten", en wat ook nog eens een handige drinkvoorziening kan zijn?
- Of wat dacht je van een "bult" waar paarden over heen kunnen (of moeten?) rennen om naar de voedselplaats te komen, zodat ze meer spiertraining krijgen, of waarover heen je je paard kunt longeren?
Dit zijn maar een paar ideetjes, meer ideeën en een uitwerking daarvan kun je vinden in het boek "Paard Natuurlijk".
Antropomorfisme
Dat paarden toch op stal worden gezet komt voort uit
het natte-apen effect en uit
antropomorfisme:
Hieronder staan een paar antropomorfismen:
Het is veel te koud buiten, moet mijn paard niet naar binnen?
Mensen hebben een bijzonder slechte temperatuurregulatie en voelen zich bovendien het prettigst bij een temperatuur rond de 20 graden Celcius. Als wij het koud hebben zal het paard het ook wel koud hebben... FOUT!
Paarden hebben een veel betere temperatuurregulatie dan wij mensen. Wij mensen kunnen alleen maar bibberen als we het koud hebben, maar een paard heeft een hele trukendoos met opties. Bovendien voelt het paard zich het prettigst bij een temperatuur die 10 graden lager ligt dan de temperatuur waarbij de mens zich het prettigst voelt. Lees ook maar eens ons artikel "Heeft mijn paard het koud?".
Een paard hoort 's nachts rust te hebben, of niet soms?
Mensen zijn wezens met een vast waak-en-slaapritme. Onze mentale vermogens, metabolisme, en behoeften geven onmiskenbaar aan dat we vaste tijden hebben waarin we wakker zijn, en vaste tijden waarin we slapen. Dus denkt men dat het paard 's nachts ook moet rusten... FOUT!
Paarden slapen tussen de bedrijven door, veelal staande, en hebben in dit patroon geen verschil tussen dag en nacht.
Een paard kan het beste uitrusten in een stal, of niet soms?
Mensen zijn "nestdieren". Tijdens onze rusttijden trekken we ons het liefste terug in een "huis", en zelfs dan nog is het huis meestal te groot en kiezen we een kleiner vertrek voor onze rust (slaapkamer). Dus dit zal dan ook wel de behoefte zijn van het paard. FOUT!
Paarden zijn geen "holbewoners" of "nestdieren". Van nature zal een paard nooit een hol of grot binnengaan. Sterker nog, paarden slapen het liefste op een grote vlakte. Zo kunnen ze eventuele bedreigingen al vanaf een afstand opmerken, en hebben ze volop ruimte om overhaast de aftocht te kunnen blazen als dit nodig mocht blijken.
Een paard heeft vaste etenstijden nodig, of niet soms?
Mensen hebben een spijsverteringsgestel dat het beste functioneert bij redelijk vaste etenstijden. Verzuim je te eten op je "gewone tijd" dan krijg je al snel honger, en krijg je op een ongewone tijd (bijvoorbeeld 4 uur 's nachts) een zwaar diner aangeboden dan is de kans klein dat je je bord leegkrijgt. Dus paarden zullen dan ook wel twee of drie keer per dag moeten eten... FOUT!
Paarden nemen de hele dag (inclusief 's nachts!) kleine hoeveelheden voedsel tot zich. Een lege maag is voor een paard onnatuurlijk, evenals het eten van een grote hoop voedsel tegelijk. Een paard heeft een maag die niet veel groter is dan de onze! Uiteraard kun je een paard wel "conditioneren" op vaste voedertijden, maar natuurlijk is het allerminst.
Boek "Paard Natuurlijk"
In het boek "Paard Natuurlijk" vertellen we je in groter detail:
- wat de voordelen van een meer paardgerichte huisvesting zijn
- hoe je met enige fantasie meer kunt doen dan je voor mogelijk hield
- hoe je de grond die je tot je beschikking hebt zo optimaal mogelijk kunt benutten
- hoe je je paard stimuleert om meer uit zichzelf te bewegen (=trainen)
- hoe je een paardenzwembad aanlegt en wat de voordelen er van zijn
- hoe je een vorstvrije watervoorziening aanlegt
- hoe je voorkomt dat je paard het koud krijgt
- hoe wij zelf met één dag huur van een graafmachine een paardenparadijs hebben aangelegd
- praktijkervaringen
- tips en ideeën
Het boek bevat nog veel meer dan alleen maar informatie over huisvesting. Voor meer informatie zie de pagina over het boek "Paard Natuurlijk". Gelijk bestellen kan natuurlijk ook:
| Er ligt nog niets in je winkelwagen. |
