Judith, hele goede vragen; gisteren was ik even vergeten dat info over prevéntie eigenlijk als éérrste geplaatst had kunnen worden
!
Daarom onderstaand informatie over oorzaken en preventie, de andere beloofde info (over medicatie en nazorg) schrijf ik dan later.
___________
Atypische Myopathie, oorzaken en preventie
___________
Oorzaken:
De onderzoeksgroep AM in Utrecht zegt, hoewel zij dat nog niet gepubliceed hebben, dat de schimmel die inktvlekkenziekte veroorzaakt op Esdoorn vrijwel zeker de veroorzaker is van veruit de meeste gevallen van AM. De naam van deze specifieke schimmel is Rhytisma acerinum.
Er staat bovenstaand “in veruit de meeste gevallen”, omdat Myopathie met een onbekende oorzaak (= een
atypische Myopathie) ook kan ontstaan na een andersoortige vergiftiging. Bijvoorbeeld een vergiftiging door een Clostridium bacterie, die voorkomt in mest en door een paard (te) massaal kan worden opgenomen wanneer er geen goede hygiene is én het paard honger heeft (want een niet hongerig paard zal niet eten van een plek die naar mest ruikt).
Of bijvoorbeeld het eten van te veel jong eikenblad (giftig voor paard bij een flinke hoeveelheid), of teveel eikels (vooral de onrijpe, nog groene eikels zijn behoorlijk giftig voor een paard!).
De onderzoeksgroep heeft nog geen verdere gegevens gepubliceerd, behalve dat “een” schimmel op Esdoorn de vermoedelijke veroorzaker is van de eeste AM-gevallen, omdat zij eerst nog meer gevallen moet onderzoeken voordat zij nadere informatie kan publiceren, die wetenschappelijk/statistisch significant is.
Zo is bijvoorbeeld nog niet zeker of een voor paarden dodelijke schimmel ook op ándere bomen in NL / Belgie kunnen voorkomen en zo ja, op welke bomen dan precies. Ook is nog niet zeker of op esdoornblad, de schimmel die de inktvlekkenziekte veroorzaakt de énige boosdoener is of dat er wellicht nog een andere schimmel op esdoorn (ook) een rol speelt.
Toch, in informatie die ik via privé-mail heb ontvangen, houdt de Onderzoeksgroep Utrecht het erop dat de schimmel Rhytisma acerinum (die inktvlekken ziekte veroorzaakt op Esdoorn) dé grote boosdoener is. Maar ze onderzoeken verder, om op die manier meer zekerheid te krijgen.
_____________________
Helaas is de inktvlekkenziekte en de veroorzaker ervan, de schimmel Rhytisma acerinum,
in het voorjaar nog niet of nauwelijks met het blote oog
te herkennen .
_____________________
Pas 3-4 weken na besmetting ontstaan op het blad geelgroene vlekken. En pas na 7 weken of nog langer ontstaan dan de eerste zwarte vlekken, die in eerste instantie nog klein zijn. Hoe verder het richter de herfst gaat, des te meer en des te groter de zwarte vlekken op het blad zichtbaar zijn
Hier staan duidelijke foto’s van besmette esdoornbladeren in de verschillende seizoenen:
http://www.forst.tu-muenchen.de/EXT/LST/BOTAN/LEHRE/PATHO/ACER/rhytis~1.htm In het Duits heet de inktvlekkenziekte Ahorn-Runzelschorf en ook Teerfleckenkrankheit. De Engelse naam is Tar Disease.
Een foto van een ongeveer 2 á 3 dagen oude kiemplant (zaailing) van de esdoorn is te zien op deze pagina:
http://www.natuurbericht.nl/?id=2761Je kunt ze ook nog jonger al herkennen, ze hebben een onbehaard roodbruin steeltje (dat heeft op mijn erf en weides geen enkele andere zaailing die op esdoorn lijkt).
_____________________
Preventie:
Er is nog geen deugdelijk middel gevonden om deze schimmel te doden, en toch de besmette boom te sparen.
(1) Wél kun je de schimmelinfectie indammen, door in de herfst zoveel mogelijk afgevallen blad weg te harken en af te voeren.
In de winter overleeft deze schimmel namelijk in een - liefst dikke - laag blad. In het voorjaar laten deze schimmels dan massaal hun sporen los. Deze sporen (veel te klein om met het blote oog te kunnen zien) gaan mee met de wind en de opstijgende warme lucht. Vinden ze hun gastheer, esdoornblad dus, dan hechten ze zich daaraan en groeit uit de spoor een schimmel. Wanneer je het afgevallen blad verwijdert, zijn er dus het volgend voorjaar veel minder schimmels die de winter hebben overleeft. Maar sporen van die schimmel kunnen bij harde wind vér worden meegevoerd (kilometers), dus dat je esdoorns toch opnieuw besmet worden, dat kun je niet uitsluiten. Hooguit kun je de kans beperken.
(2) De tweede maatregel is om in het voorjaar alle of op z’n minst zoveel mogelijk Esdoorn zaailingen uit je weide te verwijderen. Het is een hoop werk, maar zelf heb ik dat er zeker voor over, na 2 AM gevallen onder mijn dieren (waarschijnlijk zelfs 3, Fálki meegerekend die bij de allereerste verdachte veschijnselen meteen behandeld is).
(3) De sporen, zo heb ik begrepen, gaan dood wanneer ze uitdrogen. Of misschien gaan ze niet direct dood, maar waaien van de grassprieten af, op de bodem?
!!! Daarom is de derde maatregel die je kunt nemen, je paarden niet op het gras laten in het voorjaar en najaar als het gras nog nat is, in de omgeving van (besmette) esdoorns. Mogelijk (maar niet zeker) bevinden zich dan op het gras veel schimmelsporen. In dat geval hoeft een paard dus niet persé esdoorn te eten, om toch de ziekmaker binnen te krijgen.
!!! Deze maatregel wordt expiliciet aanbevolen door zowel de AM onderzoeksgroep in Luik, als die in Utrecht en door mijn DA. Het lijkt me dus echt
belangrijk .
Zelf kijk ik, bij regen, nu ook naar de windrichting. Als de wind vanaf onze esdoorns richting de wei staat, dan laat ik onze dieren niet op die wei totdat het gras weer goed droog is. Staat de wind juist van de weides af, dan ben ik minder gauw bezorgd.
In het voorjaar is een extra risico van regen, dat esdoornzaden massaal ontkiemen. Dacht je ze net allemaal afgemaaid en/of uitgetrokken te hebben, kun je na een volgende voorjaarsbui weer opnieuw beginnen… (echt waar).
Overigens, als je ze maait, ik zou dat alleen doen als je een opvangbak hebt aan je maaimachine zodat je die jonge blaadjes ook echt wég haalt van je wei.
(4) De vierde maatregel is het verwijderen van afgevallen / afgewaaide esdoornbladeren uit de wei, in alle seizoenen. In de herfst zal er het meeste liggen, maar als het hier nu rond ons huis redelijk waait (windkracht 4 of meer), sta ik versteld hoeveel bladeren van de volwassen bomen afwaaien! Waarschijnlijk zijn dat er des te meer (in het voorjaar en de zomer), als de boom verzwakt is, bijvoorbeeld door een schimmelinfectie, en/of door droogte, etc.
(5) Tenslotte is het natuurlijk belangrijk dat je paarden géén esdoorntakken met bladeren binnen hun bereik hebben. Als het een grote boom is, is het snoeien van enkele takken waar de paarden bij kunnen misschien al genoeg. Of een extra lintje spannen om de paarden bij de boom weg te houden. Een volwassen esdoorn kappen dat zou ik zelf niet gauw doen, maar in het uiterste geval eventueel wel (als een besmette esdoorn zo staat dat de preventieve maatregelen niet of nauwelijks het risico goed kunnen inperken, dan zou ik dat overwegen).
Karen
Warboel
