Dank je, Piet!

Even een blaadje geplukt en de enige Esdoorn op ons erf is een Acer pseudoplatanus.
Hij staat niet in de buurt van de paarden, maar ik houd het in de gaten, want het is een boom die zich makkelijk via de zaden verspreidt.

Els.
Tell me and I forget. Teach me and I remember.
Involve me and I learn.
(Benjamin Franklin)

Hier staat ook zo'n Acer pseudoplatanus voor het huis die met zuidwestenwind bladeren en zaden in de paddock 15 meter verderop blaast.
Lekker dan.

Piet schreef op dinsdag 23 oktober 2012, 11:56:

[Knip]

Ik meen dat ik al eens eerder met wat bedenkingen gereageerd heb op de aanwijzing van esdoorn als de schuldige (dus niet spaanse aak volgens de paper hier). Ik heb er een paar vragen bij:
- Ik vraag me nog steeds af of het wel zo simpel ligt. Esdoorns hebben immers tijden lang bestaan zonder deze problemen te geven en ook in begrazingen komen ze probleemloos voor. Zou het zo kunnen zijn dat de toxine te maken heeft met een verandering of ziekte in esdoorns?
- Esdoorn is een algemene soort, ook in verscheidene begrazingen maar ik weet niet van problemen ermee in begrazingen. Daarentegen heb ik wel gehoord van zieke paarden zonder esdoorns langs of in hun wei... maar of die info betrouwbaar is heb ik geen idee over. Zou het zo kunnen zijn dat de toxine te maken heeft met een verandering meer in het algemeen bedoeld in het leefmilieu, zoals bijv. het ontstaan van een nieuwe microflora(variant)?
- esdoorn is desalniettemin niet zeer giftig bevonden, in de zin dat er toch zoals aangegeven honderden tot duizenden van de zaden gegeten moeten worden (hoewel ik daar toch graag niet alleen een lichaamsgewichtseenheid maar ook een tijdseenheid in verdisconteerd zou willen zien). De kans daarop is uiteraard exponentieel groter wanneer een paard niet anders te knabbelen heeft hetgeen zou verklaren waarom dit probleem in begrazingen niet speelt. Eenzelfde feitelijk vertrokken beeld kan overigens bij eiken (Quercus spec.) ook overkomen om maar wat te noemen. De statistische kans op een en ander lijkt ongezien groter omdat de laatste tijd het aantal particulier gehouden kleinbehuisde paarden enorm is toegenomen, maar de driehoekscorrelatie tussen paarden-postzegels, esdoorn en voorkomen van de ziekte zou vrij gemakkelijk onderzocht kunnen worden of al ergens in protocol te vinden zijn want ik meen me te herinneren dat die al gemaakt zijn.

In dit geval ben ik slechts het doorgeefluik, het antwoord hieronder is van mijn man, die zich de laatste tijd met dit onderwerp bezighoudt.

Beste Egon en andere geinteresseerden,
Hierbij enige feiten over esdoorns (ahorns). Eerst even voor de duidelijkheid: bij de Spaanse aak, ook wel Veldesdoorn (Acer campestre) genoemd is er geen hypoglycine in de zaden gevonden. De bladeren staan ook niet onder verdenking, als men zich realiseert dat deze vroeger als veevoeder gebruikt werden. Ingemaakt op dezelfde wijze als zuurkool zouden ze vroeger ook door mensen geconsumeerd zijn. Rijke of arme mensen zegt de geschiedenis niet. Even een zijspong: Mapple sirup komt van de Canadese esdoorn en kan zonder problemen geconsumeerd worden. Desalniettemin zijn de zaden, of eigenlijk de samara’s wel giftig, door de aanwezigheid van het hypoglycine. Esdoorns zijn dus wonderlijke bomen.
Het geslacht Acer kent ongeveer 200 soorten, maar de botanische onderverdeling in soorten en subsoorten is lastig. In de 70-iger jaren van de vorige eeuw heeft men geprobeerd om verwante soorten te rubriceren aan de hand van de stoffen die de planten maken kunnen. Tegenwoordig is verwantschap makkelijker met DNA te analyseren. In een oude studie uit de 70-iger jaren is hypoglycine aangetoond in de samara’s van een aantal Acer soorten, waaronder die van de gewoone Esdoorn (Acer pseudoplatanus) en de Vederesdoorn (Acer negundo). De laatste is een exoot in Europa. De eerste een veel voorkomende boom die uitstekend hout levert. Vooral voor vioolkasten. Bij mij staat er zelfs een in de weide!
Hypoglycin is een abnormaal aminozuur en verstoort de vetstofwisseling. Deze stof behoort tot de secundaire plantenstoffen en heeft waarschijnlijk een funktie bij de overlevingskansen van de samara’s. Waarschijnlijk smaken de samara’s slecht en worden ze dus niet snel opgevreten door normaal gevoede dieren. Een proefje bij onze proefpaarden op de kliniek moet ik nog een keer herhalen. Twee van onze vreetkoppen staken direkt de kop in de trog met samara’s van de gewone acer. We hebben niet verder gewacht tot ze de samara’s in de mond namen. Het kan dus zijn dat ze deze weer uit de mond hadden laten vallen. Dus het proefje moet over gedaan worden met een wat ingewikkeldere opzet. Overigens gebruiken mijn eigen zeer zindelijke paarden de ruimte onder de Acers als mestplaats!
Secundaire plantenstoffen worden in verschillende mate onder verschillende omstandigheden gemaakt. Dat weten we van vooral van thymol in thijm. Sommige planten maken niets, andere een beetje en andere veel. Deze botanische onzekerheid is niet uit te sluiten bij de produktie van hypoglycine. Het is dus mogelijk dat in sommige regio’s in sommige jaren (of altijd) niet giftige samara’s worden gevormd. Dus beste Egon, zo simpel ligt het inderdaad niet. Het enige wat aannemelijk is, is dat de samara’s met hypoglycin atypische myopathie kunnen veroorzaken, terwijl de door Utrecht bedachte teerrot of inktvlekkenziekte (veroorzaakt door de schimmel Rhytisma acerinum) niet erg waarschijnlijk meer is als veroorzaker.
De toxische dosis voor het paard is slechts een grove schatting aan de hand van toxiciteit voor de rat. Een paard kan gevoeliger zijn maar ook ongevoeliger. En toxiciteitsonderzoek bij het paard levert wel enige ethische bezwaren op. Daarom is het eenvoudiger om te zorgen dat in risicogebieden de paarden gewoon goed met hooi gevoerd worden.
Bij de meeste vergiftigingen door planten is honger toch een predisponerende factor. Giftplanten smaken in principe niet lekker.
.
R.van den Hoven

feby van den hoven schreef op woensdag 24 oktober 2012, 20:32:

[knip]

Of verveling. Knabbelzucht. Daar is niet persé honger voor nodig, alleen maar een ontbreken van iets aantrekkelijkers.


Poepoe, die uitspraak zou ik niet aan durven! Veel waarschijnlijker werkt het wel of niet eetbaar vinden van zaken bij paarden via een imprint op een of andere manier; via moedermest is min of meer onderzocht/beweerd maar staat niet zeker vast. Lang bekend feit is daarentegen wel dat paarden weg gehouden moeten worden bij (moes/sier)tuinen waarin vaak veel ongezonds voor ze groeit en waar de praktijk helaas uitgewezen heeft dat ze daar toch echt geen verstand van hebben, dus....

Even ter aanvulling voor de duidelijkheid, voor niet botanisch geschoolde poowniehobbelaars :
samara = de 'vleugeltjes' waar het esdoornzaad in verpakt is.

Waar ik toch het meest mee blijf zitten is dat dit ziekteverschijnsel zo recent opgekomen is in tegenstelling tot het voorkomen van allerlei esdoorns (species, subspecies, cultivars whatever). Ik heb het gelukkig nog niet zelf mee mogen maken maar het ziektebeeld lijkt me toch te spectaculair verlopen om onopgemerkt te blijven.

e m kraak schreef op donderdag 25 oktober 2012, 2:07:


Wat is niet lekker? Wat mensen niet lekker vinden?

Liltje nam vorige week doodleuk een hap buxus in het voorbij gaan. Ik kon het grootste gedeelte gelukkig weer uit haar mond vissen.

e m kraak schreef op donderdag 25 oktober 2012, 2:07:


Bestrijdingsmiddelen-toename zoals het neonicotine-spook?

http://www.deboomkwekerij.nl/nieuws/6287/gebruik-neonicotine-insecticide-toegenomen

Christel Provaas schreef op donderdag 25 oktober 2012, 9:50:


omdat men nog niet zeker weet of de bijen nu aan dit gif sterven of aan bijverschijnselen ervan laat men het middel toe tot de bijen uitgestorven zijn.