Ik heb een heel lang verslag voor jullie, ik vond dit enorm interessant en het lijkt mij nuttig voor iedereen die met zijn paard meer doet dan grondwerk in stap. Dit weekend hebben we van Karen Rohlf een zeer interessant inzicht in het begrip 'rechtrichten' meegekregen, revolutionair zelfs wat mij betreft. Ze heeft deze techniek ook niet zelf verzonnen maar geleerd van een springruiter die het zelf weer van een internationale topruiter had waar naar verluid de chef van het Duitse dressuurteam zijn ruiters wou bij laten lessen om dit aan te leren.

Karen Rohlf is 'Parelli associate instructor' in dressuur, dwz. dat ze zelf het Parelliprogramma doorlopen heeft tem. level 3, ze is geen Parelli instructeur (geen Parelli-instructeursopleiding dus) maar geeft dressuurles (dat deed ze voor ze Parelli kende ook al) aan Parellistudenten en dressuurstudenten, met Parelli als basis. Afgelopen weekend was ze in Nederland op uitnodiging van Parelli-instructeur Eddy Modde voor een demo en clinic.

Eerst wat achtergrondinformatie herhalen in verband met de biomechanica van het paardrijden:

Uit de dressuur kennen we het begrip 'rechtrichten', waar het erom gaat de natuurlijke (aangeboren) scheefheid in het paardenlichaam te corrigeren zodat het paard in balans loopt en verzameling mogelijk wordt. Paarden zijn van nature scheef, ofwel naar links ofwel naar rechts gebogen. De meerderheid van de paarden is naar links gebogen, dwz. de schouder valt naar rechts en de achterhand naar links.
Rechtrichten wordt in de klassieke dressuur bereikt door het paard te berijden en de voorhand recht voor de achterhand te plaatsen, niet alleen op de rechte lijn maar ook op de cirkel waarbij de kromming van het paardenlichaam de kromming van de cirkel moet volgen. Een spiegel of een persoon op de grond kunnen helpen om te kijken of het paard recht is of niet. Een ander gegeven dat trouwens niet alleen in de klassieke dressuur terugkomt is dat het paard moet ontspannen in de rug (bovenlijn). Voor verzameling en het onderbrengen van de achterhand is het namelijk nodig dat de onderlijn (buikspieren) meer aangespannen is dan de bovenlijn (rugspieren). Dit kan je bijvoorbeeld bereiken door zodanig aan te drijven dat de buikspieren (nog) meer spanning hebben dan de rugspieren. Een makkelijkere of bijkomende manier is te zorgen dat de rug meer gaat ontspannen. Dit bereik je bijvoorbeeld door voorwaarts-neerwaarts te rijden. Daarbij is het belangrijk dat het paard de voorwaarts-neerwaartse beweging zelf uit ontspanning aanneemt en dat deze houding niet door één of andere hulpteugel of spanning wordt verkregen, dit is trouwens voor echt VOORwaarts-neerwaarts (itt. opkrullen van de hals) bijna niet mogelijk.

Tot zover de achtergrond, nu een beschrijving van wat op de demo werd gepresenteerd en wat ik op de clinic nog veel duidelijker met mijn eigen paard kon ondervinden.
Eerst en vooral probeer je te ontdekken welke scheefheid jouw paard heeft. Hiervoor kan je gewoon observeren, het handigst is op de cirkel On Line (grondwerk dus). Je zet je paard op de cirkel naar links en op de cirkel naar rechts om te zien of de voorhand dan wel de achterhand te veel naar binnen valt. Is dit niet duidelijk dan ga je afwisselend de voorhand en de achterhand naar buiten drijven en voel je wat het moeilijkste gaat. Bij mijn paard gingen beide nog steeds even gemakkelijk (fase 2 met porcupine game) maar ze ging op linker hand telkens van draf naar stap terugvallen als ik de achterhand naar buiten duwde (omdat ze dat moeilijk vond) en als ik de voorhand wegduwde bleef ze vlot draven. Mijn paard is dus zoals de meerderheid van de paarden linksgebogen.

Dan kan je gaan ingrijpen om de scheefheid te corrigeren waarbij de reactie van het paard de graadmeter is om de rechtheid (en dus verbeterde balans) te evalueren. Dit is het revolutionaire: dat niet de mens beslist wanneer het 'recht' is, maar dat het paard zelf gaat aangeven wanneer hij recht is omdat hij dan voelt dat hij in balans loopt en dit ontspanning teweegbrengt. Dat zie je dan ook echt aan het paard, die gaat nadenken (likken en kauwen) en dan duidelijk ontspannen lopen en spontaan voorwaarts neerwaarts 'stretchen'. Op de demo zag ik dit zelf niet zo duidelijk en wist ik niet of het geen toeval kon zijn, maar op de clinic met mijn eigen paard was dit overduidelijk. Eens het paard een aantal maal gevoeld heeft hoe aangenaam in balans ('recht') lopen is hoef je steeds minder te doen om de houdingsverandering te vragen. Mijn paard ging na een half uur spontaan in balans voorwaarts neerwaarts als ik om een cirkel vroeg. Karen's eigen paard doet dit nu ook spontaan at Liberty. Bij het rijden doe je dit dan uiteraard ook, maar voor paard en mens (zeker als je Parelli doet) is het makkelijker dit eerst van op de grond te doen.

In volgend bericht volgt dan nog de iets meer praktische beschrijving...

Vervolg van voorgaande bericht: meer praktische instructies voor het 'natuurlijke rechtrichten'.
Nu zijn er wel een aantal basisvoorwaarden waaraan je moet voldoen eer je dit kan toepassen. Uiteraard moeten eventuele respectproblemen en emotionele (angst-) problemen bij paard en mens opgelost zijn. Je paard moet de verantwoordelijkheid kennen om rustig op de cirkel te lopen zonder van gang te veranderen (tenzij de mens dat veroorzaakt natuurlijk, bv. door een (bewust!) overdreven houdingscorrectie). Je kan je paard op lichte hulp terug voorwaarts zetten als hij stilvalt en het paard gaat niet hangen aan het touw/longe (follow the feel). Je moet in staat zijn je paard op lichte hulpen de voor- of achterhand te doen bewegen, met wijken voor druk (porcupine game) of wijken voor suggestie (driving game). Met Parelli level 2 (positive reflexes) geen probleem, met een clickerpaard zeker ook goed mogelijk (evt. ook het naar je toe halen van lichaamsdelen ipv. wegdrijven?) en met een correct gestart dressuurpaard hopelijk ook mogelijk. En wat juist bij een Parellipaard (of clickerpaard) zo nuttig is is dat het paard gewend is te leren en dus actief naar een oplossing zoekt voor het probleem dat je aanbiedt. Want het is niet de bedoeling het paard door een continue hulp op de 'juiste' plaats te houden. Je wil juist dat het paard snapt dat hij zelf zijn houding moet gaan veranderen. Praktisch komt het hierop neer: Bij een naar links gebogen paard begin je makkelijkst met de cirkel naar links, je vraagt hier telkens de achterhand naar buiten te brengen, het paard doet dit (voor één of twee passen) en keert dan weer terug naar zijn uitgangspositie, je vraagt opnieuw de achterhand naar buiten, enzovoort. Vaak stopt of vertraagt het paard door deze houdingsverandering, geen probleem, dan vraag je telkens het paard weer voorwaarts. Een paard dat gewend is naar de oplossing van een probleem te zoeken beseft na een tijdje dat de reden dat we zijn achterhand telkens naar buiten zetten is dat we zouden willen dat die achterhand daar bleef, en dan zie je het paard op eigen initiatief de achterhand langer naar buiten houden dan één of twee passen (drie of vier in het begin, later meer). Op dat moment begint het paard ook het effect van de verandering in zijn lichaam te voelen, merkt hij dat de achterbenen in het spoor van de voorbenen neerzetten niet alleen mogelijk is (dat wist het paard namelijk niet) maar ook meer balans geeft en aangenamer loopt, het paard gaat dan ook spontaan voorwaarts neerwaarts stretchen en je ziet de rug ontspannen. In het begin blijft dit ook maar enkele passen duren en is het paard het weer kwijt, na enige keren herhalen moet de mens steeds minder hulpen geven eer het paard zich weer de juiste houding herinnert. Op de cirkel naar rechts doe je net hetzelfde, alleen ga je nu de schouder naar buiten vragen, waarbij de stelling naar binnen blijft. Gezien je hiervoor in het begin tamelijk dicht bij je paard moet zijn blijf je (zeker in draf) niet stilstaan in het midden van de cirkel maar loop je wat mee, anders is de cirkel te klein.

Heel belangrijk is dat je je principes niet verwaarloost. Als het paard niet meer zo vlot op de hulpen reageert, teveel druk op het touw neemt, of één van de andere 'ingredienten' werkt niet meer goed: doe er iets aan en werk dat onderdeel bij eer je verderdoet met de houdingscorrecties (rechtrichten). Controleer ook jezelf: als je het paard vraagt een lichaamsdeel te bewegen, krijg je dan ook het antwoord dat je gevraagd hebt? Zoniet ga je door de fases tot je dat wel krijgt, zelfs al is de cirkel hierdoor vergeten en is de oefening dus tijdelijk onderbroken.

Ik hoop dat jullie aan deze uitleg iets hebben, ik moet eerlijk zeggen dat het een enorme hulp was dat Karen eerst zelf met onze paarden aan de slag ging, dan was het voor ons een stuk makkelijker omdat we hadden gezien waar we op moesten letten en het paard ook al wist waar het over ging. Riders teach horses and horses teach riders.
Ik kan iedereen dan ook heel sterk aanbevelen om erbij te zijn als Karen Rohlf volgend jaar terug naar Europa komt! Wat we nu geleerd hebben is maar een klein stukje van de kennis en het inzicht die ze heeft over dressuur en hoe je dat op een voor het paard natuurlijke en logische manier kan bereiken.